Giun quế hay còn gọi Trùn quế là nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng chủ yếu để cung cấp cho chăn nuôi. Nuôi giun quế nhằm tăng thành phần dinh dưỡng trong khẩu phần ăn của gia súc gia cầm (đặc biệt trong chăn nuôi lợn rừng, gà, vịt, cá, tôm…).
Tác dụng của giun quế trong chăn nuôi
Hiện nay, việc sử dụng giun quế làm thức ăn cho gia súc hiện được nhiều người dân áp dụng, giúp giảm chi phí chăn nuôi, mang lại giá trị kinh tế khá. Theo chia sẻ của các hộ chăn nuôi, giun quế là nguồn cung cấp protein thay thế cho bột cá, xương và đặc biệt là các thành phần tăng trọng của cám công nghiệp. Heo ăn giun quế tăng sức đề kháng, ít dịch bệnh và đặc biệt thịt ngọt tự nhiên hơn bình thường.
Theo W.T.Mason (Đại học Phlorida – Mỹ): Giun, nhất là giun tươi, là thức ăn lý tưởng để nuôi thủy sản, nhất là sản xuất con giống ba ba, rùa, lươn, tôm, cá Chình, đặc biệt là nuôi cá Tầm – Một loại cá quý để ăn và sản xuất món trứng cá muối rất đắt tiền. Nếu cho chúng ăn giun tươi hàng ngày bằng 10 % – 15 % trọng lượng cơ thể sẽ tốt hơn bất cứ loại thức ăn nào khác, tốc độ sinh trưởng sẽ tăng 15 % đến 40 % , năng suất trứng tăng trên 10 % . Nếu trộn 2 – 3 % bột giun dùng để nuôi, năng suất sẽ tăng trên 30 % , giá thành thức ăn giảm 40 % – 60 % , đồng thời tăng sức sinh sản và sức kháng bệnh của tôm cá. Điều này rất có ý nghĩa khi thức ăn chăn nuôi đắt đỏ như hiện nay.
Hiệp hội nuôi gà của Mỹ cho rằng: Giun là phương án hàng đầu cung cấp Protein chất lượng cao, rẻ nhất, dễ nhất cho vật nuôi, đặc biệt là gà. Thức ăn được trộn 2 – 3 % bột giun để nuôi lợn, tốc độ tăng trọng trên 74,2 % ; nếu nuôi gà, thì năng suất trứng tăng 17 % – 25 % , tốc độ sinh trưởng tăng 56 % -100 % . Đặc biệt, nếu nuôi gà bằng thức ăn có giun tươi thì hầu như gà không bị bệnh; trong khi nếu nuôi bằng thức ăn không có giun, tỉ lệ mắc bệnh cúm gà 16 % – 40 % .
Giun Quế còn chứa trên 8 % Axit Glutamic (còn gọi là bột ngọt hay mì chính), nên khi sử dụng làm thức ăn chăn nuôi thì vật nuôi ăn khỏe, chóng lớn, đẻ khỏe, ít bệnh tật và sẽ cho thịt thơm ngon hơn hẳn so với vật nuôi thông thường. Vì vậy ngày càng có nhiều hãng sản xuất thức ăn công nghiệp quan tâm đưa bột giun trộn vào thức ăn chăn nuôi để tạo sự khác biệt so với thức ăn thông thường, nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
Phân giun quế được sử dụng vào mục đích gì?
Phân giun quế là loại phân hữu cơ thiên nhiên giàu dinh dưỡng nhất mà con người từng biết đến. Thức ăn chủ yếu của giun quế là phân động vật và các chất thải hữu cơ như. Rau củ quả, cây thân thảo và các loại rác hữu cơ hoai mục… Sau khi được giun tiêu hóa các thành phần thức ăn sẽ trở thành phân giun. Phân giun có chứa rất nhiều Axit Amin như. Tyrosin, Arginin, Cystin, Methiomin, Histidin… thì phân giun quế có thể làm thức ăn chăn nuôi.
Phân giun quế chứa hỗn hợp vi sinh có hoạt tính cao, dễ hòa tan trong nước, chứa hơn 50% chất mùn. Do vậy nó không chỉ tốt cho các loại cây trồng mà còn tăng khả năng cải tạo đất. Phân giun quế còn chứa các khoáng chất được cây trồng hấp thụ trực tiếp. Không như các loại phân hữu cơ khác phải được phân hủy trong đất trước khi cây hấp thụ. Hàm lượng N-P-K, Ca và các chất khoáng vi lượng phân giun cao gấp 2-3 lần phân vật nuôi ăn cỏ. Gấp 1,5-2 lần phân động vật ăn tinh bột. Không những thế phân giun quế còn không có mùi hôi thối như phân động vật. Lại có thể để cất kho dài ngày trong bao mà không sợ bị hỏng. Rất thuận tiện trong việc lưu giữ và di chuyển.
Phân giun quế làm giảm lượn Axit Carbon trong đất và gia tăng nồng độ Nitơ. Giúp trạng thái cây trồng dễ dàng hấp thụ được. Chất Axit Humic có trong phân giun quế giúp cây trồng dễ dàng hấp thụ nhiều hơn bất kỳ chất dinh dưỡng nào khác. Chất IAA (Indol Acetic Aicd) có trong phân giun quế giúp cây trồng phát triển tốt. Phân giun quế giúp chống xói mòn và tăng giữ được nước tốt trong đất. Cây trồng bón phân giun quế sẽ không bị “cháy”. Hơn thế còn hạn chế được các kim loại nặng nhiễm vào cây gây đột biến gây hỏng rễ cây…
Mùn trong phân giun quế loại trừ được những độc tố, nấm, và vi khuẩn có hại trong đất. Ngăn ngừa các bệnh về rễ và làm giảm một số bệnh của cây trồng. Phân giun quế còn có ý nghĩa điều hòa môi trường đất rất tốt. Giúp cây phát triển ngay cả khi nồng độ pH trong đất quá cao hoặc thấp. Do vậy nuôi giun quế lấy phân là việc áp dụng công nghệ xử lý rác thải hữu cơ bằng con giun quế. Là một trong những công nghệ đơn giản và dễ làm nhất.
Ngày nay phân giun quế được sử dụng nhiều cho các mục đích như. Kích thích sự nẩy mầm, kích thích ra rễ và điều hòa dinh dưỡng cải tạo tơi xốp cho đất. Dùng làm phân bón lót cho cây rau quả, tạo ra sản phẩm có chất lượng cao và năng suất tốt. Dùng làm phân bón lá tuyệt vời và kiểm soát sâu bọ hại cây. Do vậy phân giun quế là loại phân sạch tự nhiên có giá trị cao. Dùng để bón cho các loại cây trong nông nghiệp sạch và được thị trường rất ưa chuộng.
Đối với con người thì phân giun quế có tác dụng gì?
Trong y học cổ truyển của nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam đã sử dụng giun quế để làm thuốc. Dùng chữa các bệnh về huyết áp, tim mạch, thần kinh, kháng ung thư, hen suyễn, sốt rét, thấp khớp, đậu mùa, thương hàn, gẫy tay chân v..v…. Loại axit amin Tyrosin có trong giun quế có thể tăng tuần hoàn máu ngoại vi của bề mặt cơ thể. Tăng tản nhiệt, nó có tác dụng giải nhiệt và hạ sốt. Dịch ngâm nước của giun quế nó có tác dụng làm làm tê tri giác. Dung dịch cồn của giun có tác dụng làm hạ huyết áp một cách từ từ và giữ được thời gian lâu. Sử dụng cực kỳ tốt cho người bị bệnh cao huyết áp.
Rượu thuốc Lumbrokinase làm từ giun quế đã thanh trùng. Ngâm rượu đến khi có màu nâu đậm thì đem ra dùng. Sẽ có tác dụng ngăn ngừa tai biến mạch máu não, xơ vữa động mạch. Và mỡ máu ở những người già. Trong thân giun quế có chất xúc tác, ác dụng co bóp cửa tử cung dùng cho các bà mẹ khi sinh. Thành phần đạm trong chiết suất của giun quế có tác dụng giãn nở khí quản, trị bệnh hen xuyễn.
Nhờ việc chứa các hàm lượng rất cao của axit Linoleic cùng khoáng chất vi lượng đặc hiệu chống oxi hóa là SE. Giúp cho giun quế tăng khả năng sát khuẩn tăng khả năng miễn dịch tăng sức đề kháng trong cơ thể. Vì vậy nâng cao được khả năng chống ung thư. Giảm bớt hội chứng thiểu năng trí tuệ (bệnh đao) ở trẻ em. Ổn định sự hoạt động của cơ tim do đó phòng được các bệnh bất thường về tim mạch. Phòng ngừa viêm gan, loét dạ dày, đường ruột, thấp khớp, viêm họng, tiểu đường, yếu sinh lý….
Hàm lượng Zn giun quế giúp cho việc điều trị đối với những em bé lười ăn, tóc lưa thưa, còi. Ngừa sự phát triển không bình thường về tri giác và thính giác ở trẻ con. Thêm nữa giun quế còn có thể điều trị suy nhược thần kinh toàn diện, trí nhớ kém, ít ngủ, khứu giác kém.
Giun quế có tác dụng bảo vệ môi trường
Giun quế có sức tiêu hóa rất lớn. Tác dụng phân giải hữu cơ của giun quế chỉ đứng sau các vi sinh vật. Một tấn giun quế tiêu hủy được tới 80 tấn rác hữu cơ. Hoặc 50 tấn phân vật nuôi trong khoảng thời gian 03 tháng. Rất nhiều nước trên thế giới đã tận dụng cơ năng đặc thù này của giun quế để xử lý các loại rác thải trong sinh hoạt. Hoặc rác thải hữu cơ làm trong sạch môi trường, có hiệu quả tốt.
Nhật Bản những nhà máy mỗi năm sản xuất khoảng 10.000 tấn giấy, sẽ có khoảng 45.000 tấn phế thải. Họ cũng đã sử dụng giun quế để xử lý chất thải, không chỉ xử lý chất thải mà còn tạo ra được 2.000 tấn giun quế sấy khô, 15.000 tấn phân giun.
Giun quế sống trong đất giúp tăng độ phì nhiêu cho đất. Phân giun quế góp phần làm giảm bớt mức độ dùng phân hóa học giúp cho cây trồng phát triển tốt. Tăng khả năng chống sâu bệnh hại cây, giảm bớt việc nông dân phải sử dụng thuốc trừ sâu. Do vậy môi trường được trong lành. Những vùng ô nhiễm nếu nuôi giun quế cũng làm sạch được môi trường nước.
Thêm nữa giun xử lý chất thải hữu cơ, phân vật nuôi và chuyển hóa thành phân bón hữu cơ cao cấp. Bằng cách đó sẽ cải thiện được môi trường sinh thái ở các vùng quê. Thậm chí phân của giun quế cũng có thể xử lý tốt nước thải. Nuôi giun quế trong gia đình vừa xử lý được rác thải, vừa có phân giun bón cây trồng. Nhiều nước họ đã nuôi giun quế bằng rác thải trong các khay, chậu. Và đặt ngay tại bếp ăn của gia đình, thậm chí cả ở các khách sạn cao cấp.
Chuồng trại nuôi giun quế
Phải có mái che mưa che nắng nền chuồng bằng xi măng hoặc bằng nền đất nện chặt nuôi giun ở những chỗ đất cao để tránh bị ngập khi có mưa. Nền chuồng cao hơn nền ngoài chuồng, bà con đã có sẵn chuồng bò, lợn, gà cũ thì có thể tận dụng,… hoặc có thể nuôi trong các ang, chậu, thùng xốp nhưng đảm bảo thoát nước. Giun rất thích chuồng kín tối và thoáng mát có điều kiện chúng sẽ phát triển rất nhanh.
Tấm che phủ: thường là bằng bao tải loại không tráng nilong, đay hoặc chiếu cói là tốt nhất (đảm bảo độ tối và thông thoáng), đặc điểm của giun là ăn và bắt đôi sinh sản thường ở trên bề mặt luống giun, nhưng phải ẩm và tối. Do đó người ta phải dùng tấm che phủ, vừa tạo bóng tối để giun liên tục ở trên mặt luống ăn thức ăn và sinh sản tăng năng suất luống giun.
Thùng tưới sử dụng các loại thùng có vòi hoa sen như doa tưới rau nếu không có thùng thì cho thể vẩy nước bằng rổ.
Gáo múc thức ăn có thể sử dụng ca múc nước bằng nhựa có cán loại 1 – 2 lít hoặc mũ bảo hộ lao động bằng nhựa buộc them cán bằng tre trúc , dài khoảng 1 – 1,5m
Thùng ủ phân: dùng thùng sơn 40 lít trở lên hoặc dụng cụ có thể chứa phân hoặc có thể xây hố ủ phân. Thùng ủ phân và hố ủ nên đặt gần luống giun nên đặt gần luốn giun để tiên việc cho giun ăn.
Chất nền là nơi cư trú ban đầu của giun, khi bắt đầu nuôi giun hoặc sau mỗi lần thu hoạch giun và phân giun chuẩn bị cho đợt nuôi tiết theo, bà con phải dải chất nền vào luống giun . Chất nền tốt nhất là phân bò hoặc phân trâu cũ. Bà con dải 1 lớp dầy khoảng từ 3 đến 5 cm xuống đáy nền chuồng để chuẩn bị nuôi giun.
Chuẩn bị giun quế giống và thả giun
Khi mua giun quế tốt nhất mua ở dạng sinh khối (có lẫn cả giun bố mẹ, giun con, trứng kén và cơ chất mà giun đang sống quen) để giun không bị “sốc” với môi trường lạ và sinh sản nhanh.
Khi chuẩn bị chuồng xong thì thả giun giống bằng cách rải sinh khối vào theo 1 đường thẳng giữa ô luống đó hoặc rải giun thành từng đám giữa mặt luống. Nên thả giun quế giống vào buổi sáng.
Khoảng 5 – 7 phút sau giun sẽ chui hết xuống lớp sâu. Quan sát mặt luống và loại bỏ những con giun ngọ nguậy tại chỗ, không có khả năng di chuyển xuống lớp đất sâu đó là những con giun bị thương trong quá trình thu gom, vận chuyển. Sau khi loại bỏ những con giun bị thương, dùng doa tưới cây tưới ẩm nhẹ lên luống.
Hàng ngày phải tưới ẩm mặt luống. Nếu trời nóng quá 34 – 35 độ C nên tưới nước nhiều lần để giảm nhiệt độ. Mật độ thả giống quyết định đến năng suất thu hoạch. Mật độ thích hợp khoảng 9 – 12kg sinh khối/m2 tương đương với 3 – 4 kg giun tinh/m2.
Chúc bà con chăn nuôi hiệu quả và thành công!