“Thuận lợi và khó khăn, thách thức luôn luôn là 2 mặt đối lập nhưng không bao giờ tách rời nhau của bất kỳ một quá trình phát triển nào, như một cái cây có đất tốt sẽ phát triển, nhưng lá non quả ngọt của nó sẽ là miếng mồi hấp dẫn cho sâu bọ và chim thú”- Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh chia sẻ cùng Tiền Phong.
Khi nói về tình hình hiện nay, ông cho rằng, hơn lúc nào hết chúng ta cần tỉnh táo, thấm nhuần tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh và kiên định phương châm “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Cái bất biến là lợi ích quốc gia, dân tộc – trong đó độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ là bộ phận cốt yếu…
Dĩ bất biến, ứng vạn biến Nhìn lại thành công của Cách mạng tháng Tám và cuộc đấu tranh bảo vệ chính quyền non trẻ ngay sau ngày đất nước giành độc lập giai đoạn 1945-1946, theo ông, yếu tố nào làm nên sức mạnh dân tộc để chúng ta đưa đất nước vượt qua hoàn cảnh “ngàn cân treo sợi tóc” khi đó, đặc biệt là chính sách ngoại giao đóng vai trò ra sao trong bối cảnh khó khăn giai đoạn này?
Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam đã chứng minh yếu tố quan trọng nhất tạo nên sức mạnh dân tộc là truyền thống yêu nước nồng nàn, khát vọng cháy bỏng về độc lập, tự do và ý chí quật cường chống ngoại xâm của nhân dân ta.
Từ khi có Đảng có Bác Hồ, lòng yêu nước đó lại được nhân lên gấp bội tạo nên ý chí quật cường đưa dân tộc Việt Nam ngẩng cao đầu quyết không khuất phục bất kỳ thực dân, đế quốc hoặc kẻ thù nào lăm le xâm phạm bờ cõi Tổ quốc ta.
Đây chính là nguyên nhân căn bản tập hợp và phát huy được sức mạnh của lòng yêu nước và đưa nhân dân ta đi theo đúng con đường dẫn tới thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, giành độc lập dân tộc thực sự. Nguyên nhân nữa, là tinh thần đoàn kết quật cường mạnh hơn bao giờ hết trong thời kỳ có Đảng có Bác Hồ.
Ngay trước thềm thắng lợi của cách mạng, Hội nghị Toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Tân Trào đã đề ra chủ trương đối ngoại rất rõ ràng: “thân thiện với các nước coi trọng nền độc lập của Việt Nam”.
Đây chính tiền thân của đường lối “làm bạn với tất cả các nước” mà sau này chúng ta đã kế thừa và phát huy. Nhằm mục tiêu đối ngoại “đưa nước nhà đến tự do, độc lập hoàn toàn và vĩnh viễn”, những sách lược ngoại giao phù hợp đã được vận dụng như: “hòa để tiến”, “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, nguyên tắc “đặt lợi ích dân tộc lên trên hết” đã được nền ngoại giao nước nhà, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bác Hồ sử dụng một cách vô cùng mềm dẻo và linh hoạt.
Có thể nói giai đoạn 1945-1946 là thời điểm cực kỳ khó khăn, vận nước chông chênh nhất, song dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng và đặc biệt là Bác Hồ, người đã khai sinh ra nền ngoại giao Việt Nam hiện đại, đã có những đóng góp hết sức quan trọng vào cuộc đấu tranh bảo vệ và giữ gìn độc lập, tự do của dân tộc.
Bên cạnh những thuận lợi, nước ta đang phải đối mặt nhiều khó khăn, thách thức từ bên ngoài, thậm chí có những thời điểm chủ quyền và một bộ phận lãnh thổ của chúng ta bị đe dọa xâm phạm. Theo Bộ trưởng, phải giải quyết vấn đề này ra sao để một mặt vẫn bảo đảm được xu hướng hòa bình hợp tác nhưng mặt khác kiên định bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, độc lập dân tộc?
Thuận lợi và thách thức luôn luôn là 2 mặt đối lập nhưng không bao giờ tách rời nhau của bất kỳ một quá trình phát triển nào như một cái cây có đất tốt sẽ phát triển, nhưng lá non quả ngọt của nó sẽ là miếng mồi hấp dẫn cho sâu bọ và chim thú.
Sự phát triển của bất kỳ nước nào, ở giai đoạn nào cũng đối mặt những cơ hội và thách thức. Thuận lợi có thể từ bên trong, bên ngoài, khó khăn cũng vậy.
Về những khó khăn và thách thức từ bên ngoài, Đại hội Đảng XI đã nhận định rất rõ ràng “thời cơ và thách thức đan xen”, vị thế mới của nước ta có “những thuận lợi và cơ hội to lớn cùng những khó khăn và thách thức gay gắt”.
Lịch sử đất nước đã bao lần bị giặc xâm lăng, một phần lãnh thổ thiêng liêng của đất nước vẫn còn bị nước ngoài chiếm đóng, chủ quyền lãnh thổ vẫn còn nguy cơ bị nước ngoài đe dọa xâm phạm, tạo nên một thách thức vô cùng to lớn đối với đất nước ta. Hơn lúc nào hết chúng ta cần tỉnh táo, thấm nhuần tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh và kiên định phương châm “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”.
Tôi rất mừng thấy thế hệ thanh niên ngày nay đang phát huy tốt truyền thống yêu nước của dân tộc. Lòng yêu nước đó cần phải được hun đúc bằng trí tuệ và kiến thức cùng nhiệt huyết để nó thể hiện bằng những đóng góp thực tế. Cơ hội để tiếp thu những tinh hoa từ môi trường quốc tế thuận lợi là rất lớn
Cái bất biến là lợi ích quốc gia, dân tộc – trong đó độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ là bộ phận cốt yếu. Cái vạn biến là linh hoạt trong hợp tác, khôn khéo trong đấu tranh, sâu sắc trong tạo dựng lợi ích đan xen nhằm bảo đảm môi trường quốc tế thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội để bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ và xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, củng cố vững chắc chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa.
Xây dựng đất nước và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ là 2 nhiệm vụ then chốt của Đảng và Nhà nước mà ngành ngoại giao cũng được giao phó tham gia. Đại hội Đảng XI đã chỉ rõ “nhiệm vụ của công tác đối ngoại là giữ vững môi trường hòa bình, thuận lợi cho đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ…”.
Xử lý vấn đề tranh chấp lãnh thổ sẽ được đặt trong nhiệm vụ và nguyên tắc này theo hướng phấn đấu cho hòa bình và ổn định, đối với các tranh chấp phải kiên trì biện pháp hòa bình, dựa vào luật pháp quốc tế để đối thoại, tìm ra giải pháp.
Luật pháp quốc tế là thành quả trí tuệ của xã hội văn minh hiện đại, mà tất cả các nước trên thế giới đều phải tôn trọng và tuân thủ một cách có trách nhiệm. Khi luật pháp quốc tế được thực thi một cách nghiêm túc, nguy cơ xung đột sẽ giảm, nền hòa bình vững chắc sẽ được bảo đảm hơn.
Ngọn hải đăng đảo Sinh Tồn. Ảnh: Nguyễn Huy.
Thông điệp hòa bình, hợp tác “Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế” là chủ trương đối ngoại lớn của Đại hội XI, xin Bộ trưởng cho biết thời gian qua Bộ Ngoại giao thực hiện chủ trương này như thế nào?
Đây là một thông điệp của Việt Nam gửi tới bạn bè quốc tế về đường lối đối ngoại hòa bình của Đảng và nhà nước ta. Thời gian qua, chủ trương này đã và đang được triển khai hiệu quả, được bạn bè đánh giá cao.
Thứ nhất, chính sách “chủ động, tích cực hội nhập quốc tế” đã được triển khai một cách toàn diện cả về bề rộng và chiều sâu. Chúng ta đã và đang làm sâu sắc hơn quan hệ với các nước, trong đó trọng tâm là các nước láng giềng, khu vực và các đối tác lớn.
Hiện Việt Nam đã có quan hệ ngoại giao với hầu hết các nước trên thế giới, quan hệ đối tác chiến lược với 10 nước và quan hệ với nhiều nước khác cũng đang được nâng cấp và làm sâu sắc, thiết thực hơn.
Thứ hai, là thành viên tích cực, Việt Nam đang thể hiện vai trò là một nước có trách nhiệm và có nhiều đóng góp quan trọng cho tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN. Lần đầu tiên sau 17 năm gia nhập ASEAN, Việt Nam đã đề cử vào chức Tổng thư ký ASEAN cho nhiệm kỳ 2013-2018, thể hiện sự trưởng thành của chúng ta.
Năm 2008-2009, Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc vai trò UV không thường trực Hội Đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, đã chứng tỏ cho thế giới vai trò một nước Việt Nam hết sức có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế.
Thứ ba, các vấn đề phức tạp nảy sinh trên biển đã được xử lý thỏa đáng một cách hòa bình, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và bảo đảm môi trường hòa bình hợp tác phục vụ phát triển của đất nước, giữ vững hòa bình, ổn định trong khu vực, bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải.
Thứ tư, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu khó khăn, ngoại giao đã tranh thủ tối đa hợp tác quốc tế và các nguồn lực bên ngoài để phục vụ phát triển và khắc phục những khó khăn kinh tế – xã hội trong nước; chúng ta đã là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), của 8 hiệp định thương mại tự do song phương.
Với tinh thần chủ động, tích cực, chúng ta đã tham gia và đang tiến hành đàm phán về Hiệp định Đối tác Kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP), khởi động đàm phán hiệp định thương mại tự do (FTA) với một loạt các đối tác quan trọng như EU, Hàn Quốc, khối EFTA, Liên minh thuế quan Nga – Belarus- Kazakhstan.
Thanh niên là tương lai của mỗi quốc gia. Ông có gửi gắm điều gì đến các bạn trẻ trong việc thực hiện tốt đường lối ngoại giao của Đảng và Nhà nước cũng như nắm bắt thời cơ từ môi trường quốc tế để có những đóng góp thiết thực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc?
Thanh niên luôn luôn là nền tảng của tương lai. Những người chủ tương lai đó phải có kiến thức rộng lớn, toàn diện, có trí tuệ và bản lĩnh nhưng đồng thời phải kế thừa truyền thống tinh hoa của dân tộc.
Tôi rất mừng thấy thế hệ thanh niên ngày nay đang phát huy tốt truyền thống yêu nước của dân tộc. Lòng yêu nước đó cần phải được hun đúc bằng trí tuệ và kiến thức cùng nhiệt huyết để nó thể hiện bằng những đóng góp thực tế.
Cơ hội để tiếp thu những tinh hoa từ môi trường quốc tế thuận lợi là rất lớn. Thế hệ thanh niên cần phải tranh thủ cơ hội học tập để tiếp thu những kiến thức khoa học tiên tiến và văn minh. Tôi tin vào thế hệ trẻ thông minh, ham học, tràn đầy nghị lực và lòng yêu nước, sẽ là những người thực hiện tốt đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước.
Xin cảm ơn Bộ trưởng!