--- Bài mới hơn ---
Cách Nhân Giống Cây Hoa Sứ Thái
Cách Thụ Phấn Cho Hoa Sứ
Nêu Cấu Tạo Và Vai Trò Của Hệ Tiêu Hóa
Đề Thi Học Sinh Giỏi Phần 5: Hệ Tiêu Hóa ( Tiếp Theo)
Đề Thi Học Sinh Giỏi Phần 5: Hệ Tiêu Hóa
Đối với tôi khi bắt đầu tìm hiểu và trồng loại cây nào, trước tiên tôi phải biết nó có nguồn gốc từ đâu để phần nào hình dung ra môi trường mà nó sinh trưởng, khi trồng tạo điều kiện tương tự cây sẽ phát triển tốt hơn. Kế đến, đó là cấu tạo của cây, công dụng của mỗi bộ phận. Mỗi loại cây kiểng sẽ chú trọng chăm sóc 1 bộ phận nào đó của cây. Ví dụ như cây hoa hồng, có lẽ quan trọng nhất là phần hoa. Còn đối với cây sứ, theo như bài viết tôi đọc bên dưới thì phần RỄ và HOA là rất quan trọng.
1. RỄ : (ROOT) Cây sứ có rễ cái và rễ con
Rễ cái: mọc ra trực tiếp từ thân cây, điểm tiếp giáp giữa rễ cái và thân là đoạn vòng eo (cổ rễ). Rễ cái là phần rễ lớn nhất do mọc ra trước tiên khi cây sứ hình thành bộ rễ. Rễ cái phải lớn, phải mạnh để có thể giữ cho cây sứ bám đất, không bị ngã, đổ khi gió lớn. Khi trồng lâu ngày, rễ cái phình to và lồi lên trên mặt đất và mang các hình thù rất bắt mắt.
Cây sứ trồng trực tiếp xuống đất thì rễ cái bò ngoằn ngoèo không tập trung lại nên không thẩm mĩ bằng trồng trong chậu. Hơn nữa, trồng chậu giúp kiểm soát nguồn dinh dưỡng cho cây sứ tốt hơn, kịp thời bổ sung dinh dưỡng cho cây. Cây sứ trồng dưới đất ít hoa hơn vì thiếu dinh dưỡng.
Rễ con (rễ nhánh): là phần rễ nhỏ hơn mọc ra từ rễ cái, đầu rễ con có rễ cám nhiều lông tơ mịn màu trắng để hút nước, phân và các chất dinh dưỡng nuôi cây. Rễ con luôn mềm, không chắc như rễ cái cho nên rất dễ bị dập, úng dẫn đến gây thốì bộ củ, bộ rễ cây sứ.
Tuy không trực tiếp làm đẹp cho cả bộ rễ nhưng rễ con là một thành phần quan trọng của cây sứ vì rễ con chính là nơi tiếp nhận nguồn dinh dưỡng cho cây và bệnh thối củ sứ đa phần xuất phát từ việc rễ con bị tổn thương, lan ra rễ cái cho nên rất cần quan tâm đến rễ con. Thường khi trồng lâu, rễ con bò lan ra, bít lỗ thoát nước ở đáy chậu nên làm cây sứ bị úng nên thối chết.
Mẹo: Cây sứ trồng lâu cần được kiểm tra thường xuyên lỗ thoát nước. Rễ con của cây sứ trồng chậu thường phát triển thành một “nùi” rễ, hút hết chất dinh dưỡng nên rễ cái thiếu dinh dưỡng không phát triển cho nên rễ con cũng cần “dọn” lại, cắt bỏ các rễ con không thẩm mĩ.
Nếu xét về vẻ đẹp toàn diện của một cây sứ theo thang điểm thì bộ rễ chiếm vị trí chủ chốt, tương đương với hoa sứ vì cây sứ là loại kiểng có hoa, rồi sau đó mới xét tới cành, lá, bộ tán… Nhưng với cây sứ được chơi theo dạng bonsai, chơi gốc thì bộ rễ coi như 80% vẻ đẹp của cây. Hơn nữa, bộ rễ to, khỏe mới nuôi được bộ cành, lá, hoa đẹp.
2. CỦ SỨ
Chỉ có cây sứ trồng từ hột mới có “củ” (caudex), là phần tiếp giáp giữa thân cây sứ và bộ rễ. Cây sứ trồng từ cành giâm hoặc chiết không có củ. Nếu như phần lớn chất dinh dưỡng của cây trồng từ cành nằm ở bộ rễ thì ở cây sứ hột nằm ở củ. Củ phình to để trữ năng lượng cho cây sứ. Củ to, đẹp là do nó trữ nhiều nước, chất dinh dưỡng.
Quan sát cây sứ con khi mới trồng từ hạt thì thấy cây dường như thân, củ và rễ khá liền lạc nhưng đoạn tiếp giáp giữa thần và rễ tròn và phình hơn và dần phát triển to ra. Đôi khi củ sứ phát triển mạnh nên trữ hết nguồn dinh dưỡng nên bộ rễ không phát triển nhiều.
Cây sứ hột thường dễ thối hơn cây sứ cành vì cây sứ hột “mọng nước” ở phần củ, nếu phần củ bị tổn thương sẽ dẫn đến thối chết cây trong khi đó ở cây sứ cành, nguồn nước và dinh dương phân bổ dều hơn ở các bộ phận khác (rễ, thân) nên chỉ thối, úng từng bộ phận và sẽ dễ xử lý hơn.
3. THÂN (STEM)
Cây sứ là phần mọc lên từ đoạn cổ rễ tiếp giáp với củ hoặc bộ rễ. Là phần “xương sống” cho cây sứ. Thân cây còn nhỏ màu xanh nhưng khi lớn trở thành màu xám mốc.
Thân cây có dạng thân gỗ gồm nhiều khoanh, bên trong Ịà mô gỗ cứng và bên ngoài là khoanh mang mủ, khi cắt ngang thấy xuất hiện một lớp keo trong, dần chuyển màu sang đục trắng sữa. Thân mang nhiều cành làm nền cho bộ tàn của cây.
Khi muốn cây sứ ra nhiều cành, nhánh và để có bộ tàn sum xuê thì thân cây thường được cắt ngang sát với gốc. Đặc biệt với cây sứ hột, cành – nhánh ít đâm ra từ thân cây nên nếu không cắt ngang thân thì thân sẽ vươn cao lêu nghêu không thẩm mỹ, dễ ngã đổ.
Nhưng nếu cây sứ hột được cắt sát thân thì khi lớn lên, nhiều cành mọc mạnh tua tủa ra từ cổ rễ sẽ khiến phần “thân” dường như biến mất, chỉ còn củ và một cụm cành khiến cây mất cân đối về hình dáng.
4. CÀNH, NHÁNH
Nhánh sứ là phần mọc ra từ thân cây, màu xanh sáng hơn màu thân vì “non” hơn. Nhánh mang lá mọc so le. Nhánh tạo nên cấu trúc của bộ tán( Cây sứ đẹp một phần do các nhánh mọc đều nhau tạo nên sự hài hòa chung. Đối với các cây sứ đã lớn, nhánh cũng lớn nên cần được cắt nhánh để tạo các nhánh mới mọc ra từ chỗ cắt tạo cho cây sum xuê, ra được nhiều hoa.
Nhánh cũng cần được chú ý chăm sóc vì chúng ta thường ghép các giống mới lên nhánh sứ và ít khi ghép trực tiếp lên thân.
5. LÁ SỨ
Lá sứ dày, mọng nước thường có màu xanh bóng mọc ở đầu cành. Với nhiều giống sứ mới hiện nay thì lá cũng khá phong phú về kiểu dáng. Lá có thể trơn, láng hoặc có lông tơ mịn; màu từ xanh đến nâu, đỏ; đuôi lá có chóp nhọn có gai nhỏ hoặc bằng hoặc lõm vào trong.
Giữa trục chính của lá có một đường gân chính mang các gân phụ chạy dọc ngang lá. Gân lá sứ có thể chìm hoặc nổi bật hẳn lên. Loài A. somalense có lá thật đặc biệt kiểu hình kiếm và rất nhiều gân. Mỗi giống mỗi màu lá và màu gân lá. Vì sứ là loài cây mang tính sa mạc, lá già rụng đi nên phần cành sứ già trụi lá và chỉ còn lá mọc ở đầu cành.
Màu của đỉnh nhọn nơi ngọn lá sẽ cho ta biết khá chính xác màu của hoa.
6. ĐỌT SỨ
Đọt là phần ngọn của nhánh mang chùm hoa, màu xanh hoặc đỏ, nâu… tùy giống. Màu đọt gần giống với màu hoa.
7. HOA (CÁNH HOA, HỌNG HOA, NHỤY HOA)
Hoa là yếu tổ – quan trọng của bất kì cây sứ nào, có nhiều màu khác nhau : đỏ, trắng, hồng, tím, vàng… hoặc trắng hồng, đỏ đen, trắng tím hoặc có viền… rất đa dạng. Họa nở theo từng chùm hoa, mỗi chùm hoa có từ 5 dấn 10 hoa; những giống siêng hoa có thể có tới hơn 20 hoa mỗi chùm và nở dần cả hơn một tháng mới hết. Có những giống hoa nở đồng loạt một thời diểm (chùm hoa dày bông nhưng mau tàn) nhưng cũng có giống hoa nỏ dần từng hoa một (không bắt mắt nhưng cây luôn có hoa).
- Cánh hoa: Hoa sứ đa phần có 5 cánh xòe to ra, cũng có hoa 4 hoặc 6, 7, 8 cánh nhưng chỉ đột biến và không bền vững. Hiện đã có giống Sao Mai và Tam Cung Lục Viện luôn có 6 cánh rất đẹp. Cánh có thể tròn, hình sao đầu cánh nhọn; cánh mọc khít nhau cánh này xen sát với cánh kia như chồng lên nhau làm hoa tròn trịa rất đẹp hoặc cánh rời rạc; cánh dúm quăn; cánh xẻ răng cưa, Có giống hoa có hai tầng cánh, lớp ngoài lớn hơn, lớp trong cánh nhỏ hơn.
- Họng hoa: Thường hình tròn nằm đầu ống phễu của hoa, ngay dưới cánh hoa, nơi các cánh hoa chụm lại thành một khối. Họng thường có màu vàng, đỏ, trắng, cam, xanh. Hoa sứ trắng thường có họng vàng, xanh; hoa sứ đỏ có họng đỏ, vàng; hoa tím họng màu tím.
- Nhụy hoa: Là cơ quan sinh sản của hoa (hữu tính), có nhụy đực và nhụy cái. Trong ống hoa có 5 cọng nhụy hoa dài mọc ra bên ngoài. Sự dài ngắn của nhụy cũng tùy thuộc vào từng giống nên khả năng giao phấn giữa các giống cũng khác nhau.
8. TRÁI SỨ
Sau khi hoa sứ được thụ phấn (do điều kiện tự nhiên hoặc tác động của con người), nơi cuống hoa phần bầu noãn sẽ phình to thành trái (tốc độ phát triển rất nhanh). Trái thường mọc thành cặp có đôi như trái đậu đũa, trái mai chiếu thủy nhưng cũng có trái mọc thành 3 nhánh. Trong trái có rất nhiều hột (hạt). Màu da của trái cũng tùy thuộc vào màu hoa, hoa trắng thì trái màu xanh, hoa đỏ trái màu đỏ pha nâu xanh…
9. HẠT (HỘT) SỨ
Trong một cặp trái có từ hơn 100 đến 150 hạt. Có những cây sứ sung mạnh, cặp trái lớn có thể cho vài trăm hạt. Hai đầu hạt có hai chùm lông mịn giúp hạt phát tán di xa khi trái chín, bung. Hạt có kích thước như hạt lúa và cũng to, nhỏ, thuôn dài hoặc mập mạp tùy giống.
*
--- Bài cũ hơn ---
Kỹ Thuật Thụ Phấn Cây Sứ Và Những Lưu Ý Khi Tiến Hành Lai Tạo
Luyện Mẫu Chữ Và Cách Viết Chữ R Sáng Tạo
Giáo Án Phát Triển Ngôn Ngữ
Giáo Án Làm Quen Với Chữ Cái V,r
Hướng Dẫn Cách Viết Chữ R Thường Và Hoa Cơ Bản Nhất